Türkiye’de Demokratik Yerel Yönetişimin Geliştirilmesi için Sivil Katılımın Güçlendirilmesi Projesi (Sivil Katılım Projesi), Katılım Öncesi Yardım Aracı-II (IPA II) Fonları çerçevesinde Avrupa Birliği tarafından finanse edilmekte olup Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından uygulanmaktadır.
Projenin ana faydalanıcısı Türkiye Belediyeler Birliği (TBB), eş-faydalanıcısı İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü’dür (STİGM). Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı, IPA-II Sivil Toplum Sektörünün lider kurumu olarak, projenin etkin bir biçimde uygulanması ve izlenmesine yönelik çalışmaları yürütmektedir. Proje 2023 yılı Ocak ile 2025 yılı Eylül ayları arasında uygulanacaktır. Projenin toplam bütçesi yaklaşık 5,8 milyon USD olup bütçenin %60’ı, Sivil Katılım Hibe Programı aracılığıyla sivil toplum kuruluşları (STK) ve yerel yönetimler/kamu idareleri ortaklığında gerçekleştirilecek yerel projelere tahsis edilecektir.
Sivil Katılım Projesi, Türkiye’de demokratik yerel yönetişim için sivil katılımın ve gönüllülüğün güçlendirilmesini amaçlamaktadır. Proje; sivil toplum kuruluşlarının karar alma mekanizmalarına katılımını, güven ve karşılıklı anlayışa dayalı sivil toplum-kamu iş birliğini geliştirmeyi ve gönüllülük için elverişli ve sürdürülebilir bir ortam yaratılmasına destek olmayı hedeflemektedir. Ayrıca sivil toplum kuruluşları ve kamu kurumları arasındaki diyaloğun ve iş birliğinin güçlendirilmesi ile Türkiye’de gönüllülüğe ilişkin yasal çerçeveye temel teşkil edecek bir taslak çalışmanın yapılması planlanmaktadır.
1.Bileşen: Bileşen kapsamında sivil toplum kuruluşu (STK) ile yerel yönetim ortaklığını geliştirmek ve sivil toplum kuruluşlarının yerel yönetimlerin karar alma süreçlerine katkıda bulunmasını sağlamak amacıyla, proje kapsamında belirlenen 7 pilot ilin her birinde Sivil Katılım Stratejileri ve İki Yıllık Eylem Planları geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Ayrıca pilot illerdeki mevcut sivil toplum katılımının düzeyi ayrıntılı şekilde analiz edilerek STK’ların katılım mekanizmalarına yönelik bir ihtiyaç analizi yapılacaktır. Yapılan ihtiyaç analizi sonucunda, illerde Sivil Katılım Stratejileri ve İki Yıllık Eylem Planları geliştirilecektir. Yerel düzeyde sürdürülebilir bir sivil katılım mekanizmasının kurulması amacıyla il belediyelerinin başkanlık ettiği ve yerel aktörlerden oluşan Sivil Katılım Görev Güçleri oluşturulacaktır.
Bileşen ayrıca Sivil Katılım Stratejisi ve Eylem Planının uygulanması için rehberlik sağlayacak olan teknik ziyaretlerin gerçekleştirilmesini ve Avrupa Konseyi Uygulama Setinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Sivil Katılım Görev Güçleri
Proje kapsamında pilot illerin (Manisa, Trabzon, Eskişehir, Elazığ, Çanakkale, Mersin, Gaziantep) her birinde Sivil Katılım Görev Gücü (SKGG) kurulacaktır.
SKGG’lerin genel amacı, yerel düzeyde sürdürülebilir bir sivil katılım mekanizmasının kurulmasına hizmet etmektir. Bu amaçla, SKGG ilgili pilot illerde sivil katılım stratejilerinin ve eylem planlarının geliştirilmesi, uygulanması, izlenmesi ve gerektiğinde güncellenmesinde merkezi bir rol oynayacaktır.
2. Bileşen: Bileşen kapsamında, “Sivil Katılım Hibe Programı” uygulanacaktır. Sivil Katılım Hibe Programı; kamu-sivil toplum işbirliğini desteklemek üzere bir kapasite geliştirme aracı olarak tasarlanmıştır. Program ile sivil toplum kuruluşlarının, yerel yönetimler ve diğer yerel aktörlerle işbirliğinin güçlendirilmesi hedeflenmektedir.
Hibe Programı kapsamında sağlanan destek, STK’lar ile yerel yönetimler arasındaki diyaloğu ve iş birliğini güçlendirmek ve böylece sivil toplumun politika ve karar alma süreçlerine öncelikle yerel seviyede katılımını artırmayı amaçlamaktadır. Sağlanacak destek Türkiye’deki sivil toplum kuruluşlarına açık, şeffaf ve rekabetçi temele dayalı olarak tahsis edilecektir.
Sivil Katılım Hibe Programının STK’ları, yerel yönetimleri, üniversiteleri ve diğer yerel aktörleri işbirliği yapmaya teşvik ederek geniş bir yerel paydaş yelpazesine ulaşması beklenmektedir. Program, STK’ların yerelde karar alma, hizmet sunma ve izleme süreçlerine katılımlarını teşvik etmek üzere bilgi, beceri ve kapasitelerinin destekleneceği bir mekanizma olarak tasarlanmıştır. Bu tür katılımcı mekanizmaların desteklenmesinin, özel politika gerektiren grupların (kadınlar, çocuklar, engelliler, mülteciler vb.) hak ve ihtiyaçlarının yerel düzeyde daha iyi ele alınmasına olanak sağlayacağı öngörülmektedir.
3. Bileşen: Bileşen kapsamında, Türkiye’de gönüllülüğe ilişkin yasal çerçeve önerileri geliştirilmesi hedeflenmekle birlikte, gönüllülük özelinde gerçekleştirilecek olan faaliyetlerin seçilen AB ülkelerindeki iyi uygulamalar incelenerek, Türkiye’de gönüllülüğe yönelik mevcut ihtiyaçlar üzerine bir değerlendirme çalışması yapılacaktır. Türkiye’de gönüllüğün mevcut durumu, gönüllülüğün tanımı, gönüllü hakları gibi konularda güçlü bir gönüllülük çerçevesinin geliştirilmesi için gerekli olan kapsamlı istişareler için gereken ortamın oluşması, teknik desteğin ve kapasitenin sağlanması konusunda çalışmalar yapılması hedeflenmektedir.
Çalışma Grubu
Türkiye’de gönüllülükle ilgili yasal çerçevenin geliştirilmesi çalışmalarına katkıda bulunmak üzere bir Çalışma Grubu (ÇG) oluşturulacaktır. ÇG proje süresince hazırlanacak olan Yeşil Kitap ve Düzenleyici Etki Analizi sonuçlarından faydalanarak “Türkiye’de Gönüllülükle İlgili Yasal Düzenlemeler” üzerine bir Beyaz Kitap hazırlanma süreçlerinde yer alacaktır.
ÇG, STİGM başkanlığında; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ulusal Gönüllülük Komitesi (UGK), TBB, STK’lar ve seçilen pilot illerden 2 Sivil Katılım Görev Gücü (SKGG) üyesi ve gönüllülük konusunda uzman bir akademik kurumu temsil eden 17 kişiden oluşacaktır.
4. Bileşen: Bileşen kapsamında projenin ana faydalanıcısı Türkiye Belediyeler Birliği (TBB), eş faydalanıcısı İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü (STİGM) ve ilgili paydaşların (ilgili bakanlıklar, yerel yönetimler ve İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlükleri gibi) kurumsal ve bireysel kapasitelerinin geliştirilmesi, sivil toplum örgütleriyle etkileşim kurma kapasitelerinin desteklenmesi, sivil toplumdan veri toplama ve sözü geçen aktörlerin sivil katılımının teşvik edilmesi ve kapasitelerinin geliştirilmesi hedeflemektedir.